พิธีกรรมทางพุทธศาสนา

ไพฑูรย์  มีกุศล. (ม.ม.ป.) ตังหวาย : บรูกะตาง. (ไม่ปรากฏที่พิมพ์). หน้า 102-107

“พิธีกรรมทางพุทธศาสนา”

          ชาวบรูบ้านตังหวายมีการติดต่อกับลาวลุ่มมานาจึงมีการรับเอาวัฒนธรรมมาด้วย  แต่การนับถือผี ก็ยังคงปฏิบัติควบคู่กับวัฒนธรรมแบบลาวลุ่มเหมือนเดิม  พิธีกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับพุทธศาสนา คือ ฮีตสิบสอง ที่ชาวบรูบ้านตังหวายถือปฏิบัติตามลาวลุ่ม  คำว่าฮีต ย่อมาจาก จารีต  แปลว่าประเพณีที่ถือสืบต่อกันมานาน  ส่วนจารีตประเพณี แปลว่า ประเพณีที่นิยมและปฏิบัติสืบกันมา ถ้าฝ่าฝืนถือว่าเป็นผิดเป็นชั่ว  ฮีตสิบสองจึงหมายถึงประเพณีที่ปฏิบัติในแต่ละเดือน  ในสมัยโบราณถือเอาเดือนอ้ายหรือเดือนเจียงเป็นการเริ่มต้นปีใหม่  ในแต่ละเดือนจะมีประเพณีเกี่ยวกับพิธีกรรมประจำทุกเดือน ส่วนใหญ่เป็นคติความเชื่อเกี่ยวกับพุทธศาสนา เช่น เดือนอ้าย เป็นเดือนที่พระสงฆ์เข้ากรรม คือการเข้าอยู่ปฏิบัติอย่างเคร่งครัดระยะหนึ่งเพื่อชำระจิตใจที่มัวหมอง ปลดเปลื้องอาบัติสังฆาทิเสสซึ่งเป็นอาบัติหนักรองจากปาราชิก  เดือนยี่บุญคูนลาน คือเมื่อเก็บเกี่ยวเสร็จจะขนข้าวไปกองไว้ที่ลานกองไว้สูง เรียกว่ากุ้มข้าว เดือนสาม บุญข้าวจี่ หรือบุญมาฆบูชา บุญเดือนสี่ บุญเผวสหรือบุญมหาชาติ เดือนห้า บุญสงกรานต์หรือบุญปี่ใหม่ เดือนหก บุญวิสาขบูชา ชาวบ้านจะบวชลูกหลานในเดือนนี้ เดือนเจ็ด บุญเบิกบ้าน เดือนแปด บุญเข้าพรรษา เดือนเก้าบุญข้าประดับดิน คือทำบุญอุทิศให้ญาติที่เสียชีวิต เดือนสิบ บุญข้าวสาก (สลากภัต) ทำบุญอุทิศให้เปรต เดือนสิบเอ็ด บุญออกพรรษา เดือนสิบสอง ทำบุญกฐิน